مطالعه ای بر اثر تجویز نخاعی عصاره ی گل های پایه ماده گیاه شاهدانه (cannabis sativa) بر درد حرارتی و شیمیایی در موش صحرایی نر نژاد ویستار

زمینه و هدف: کانابینوئیدهای گیاهی در بیشترین مقدار خود و در فرم اسیدی توسط گلهای پایه ماده گیاه شاهدانه cannabis sativa تولید می شوند. مواد و روش ها: از گلهای پایه ماده شاهدانه عصاره های هیدروالکلی حرارت دیده دز mg/kg50و10و1، هیدروالکلی حرارت ندیده دز mg/kg50 و هگزانی حرارت دیده دز mg/kg50 تهیه و در حلال ( سالین+ اتانول+ توئین 80 با نسبت 1/1/8) حل شده و به صورت صفاقی به موش های صحرایی نر با محدوده وزنی 250-200 گرم تجویز گردید. گروه های فوق به همراه گروه کنترل و شم توسط آزمون های فرمالین، tail flick و تجویز کف پایی فرمالین (التهاب) قرار گرفتند. دز mg/kg50 عصاره هگزانی و هیدروالکلی گلهای حرارت دیده توسط آزمون های اضطراب، تعادل و فعالیت حرکتی مورد بررسی قرار گرفتند. دز mg/kg50 عصاره هیدروالکلی گلهای حرارت دیده به منظور تجویز نخاعی انتخاب و پس از معادل سازی بصورت محلول 0.01mg/10µl مورد تجویز قرار گرفت و اثر آن در آزمون های فرمالین، tail flick و تجویز کف پایی فرمالین آزمایش شد. نتایج: تجویز صفاقی دز mg/kg50 عصاره هیدروالکلی گلهای حرارت دیده بصورت معنی داری (p<0.001) موجب کاهش احساس درد در مراحل درد شیمیایی و ادم پا ناشی از التهاب شده است. تجویز صفاقی دز mg/kg50 عصاره هگزانی گلهای حرارت دیده بصورت معنی داری (p<0.05) آستانه درد حرارتی، (p<0.001) مراحل درد شیمیایی و ادم پای ناشی از تجویز کف پایی فرمالین را کاهش داده است. تجویز صفاقی دز mg/kg50 عصاره هگزانی گلهای حرارت دیده بصورت معنی داری میزان اضطراب (p<0.01) را افزایش، میزان فعالیت حرکتی (p<0.01) و زمان حفظ تعادل (p<0.001) را کاهش داده است. تجویز مرکزی محلول 0.01mg/10µl عصاره هیدروالکلی گلهای حرارت دیده بصورت قابل توجهی میزان آستانه درد حرارتی (p<0.01) را افزایش و مراحل حاد (p<0.001) و التهابی (p<0.01) درد شیمیایی و ادم ناشی از تجویز کف پایی فرمالین (p<0.01) را کاهش داده است. بحث و نتیجه گیری: احتمالاً در اثر حرارت و با خروج گاز دی اکسید کربن کانابینوئیدهای کربوکسیله به کانابینوئیدهای دکربوکسیله تبدیل می گردند. این ترکیبات به گیرنده های کانابینوئیدی ( ?cb?_2, ?cb?_1) و غیر کانابینوئیدی trpv_1 در سطح نخاع متصل شده و از راه های مختلف موجب کاهش درد می گردد: 1- فعال شدن این گیرنده باعث مهار آزادسازی گلوتامات و گاما-آمینوبوتریک اسید بعنوان میانجی های عصبی موثر در درد گردد. 2- اتصال کانابینوئیدهایی چون thc به گیرنده های ?cb?_2 می تواند منجر به کاهش درد های التهابی گردد. 3- همچنین کانابینوئیدها با اتصال به گیرنده های trpv_1 آن ها را غیر حساس می نمایند. 4- علاوه بر دلایل فوق تحقیقات نشان می دهد که کانابینوئیدهایی چون cbd می توانند با مهار بازجذب و آنزیم های تجزیه کننده کانابینوئیدهای درون زاد سطح آن ها بویژه aea را در بدن افزایش داده و از این طریق نیز سیستم اندو کانابینوئیدی را در جهت سرکوب درد فعال نمایند. علاوه بر درد، کانابینوئیدهای دکربوکسیله از مسیرهای مختلف بر کاهش حجم پای ناشی از تجویز کف پایی فرمالین موثر است. در پایانه فیبرهای عصبی c و a_? گیرنده های ?cb?_1 و trpv_1 حضور دارند. برادی کینین ها بعنوان میانجی التهابی با تولید camp موجب افزایش بیان آنزیم های cox2 و تولید پروستاگلاندین های e_2 می گردند که این ترکیبات نیز از طریق مسیر camp-pka حساسیت و فعالیت گیرنده های trpv_1 را افزایش می دهند. فعال شدن ?cb?_1 در اثر اتصال به کانابینوئیدها با مهار آنزیم آدنلیل سیکلاز و تولید camp همراه است که این مهار می تواند هم تولید cox2 و هم مسیر تأثیر برادی کینین ها را بر گیرنده های trpv_1 مهار نماید و از این طریق التهاب و دردهای التهابی را کاهش دهد. همچنین مهار تولید camp ناشی از فعالیت گیرنده ?cb?_1 در سلول پیش سیناپسی، می تواند با فعالسازی کانال های پتاسیمی و مهار ورود کلسیم به داخل سلول موجب هایپر پلاریزه گشتن سلول و مهار آزادسازی ماده p ، calcitonin gene related peptide (cgrp) و گلوتامات گردد. بعلاوه cbd با اتصال به گیرنده trpv_1 و غیر حساس نمودن آن حجم ادم پا را با کاهش می دهد.